ปัจจุบัน บริษัทเอกชนหันมาระดมทุนด้วยการออกหุ้นกู้มากขึ้น โดยมีคุณลักษณะที่หลากหลายเพื่อตอบสนองเงื่อนไขของผู้ออก และความต้องการของนักลงทุน สำหรับการเสนอขายตราสารหนี้ต่อนักลงทุนทั่วไป (Public offering: PO) และผู้ลงทุนรายใหญ่ (High Net Worth: HNW) หรือเป็นการเสนอขายหุ้นกู้แบบมีประกัน สำนักงาน ก.ล.ต. ได้กำหนดให้ต้องมีการแต่งตั้งผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ (Bond Holder Representative) แล้วผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้คือใคร ทำหน้าที่อะไร มีความสำคัญอย่างไร มีใครรู้บ้าง?

ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ คือ ผู้ที่ได้รับการแต่งตั้งจากผู้ออกตราสารหนี้เพื่อให้ทำหน้าที่ในการดูแลรักษาผลประโยชน์ทั้งปวงของผู้ถือหุ้นกู้ โดยหลักการดำเนินงานของผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้จะอยู่ภายใต้หลักเกณฑ์ความระมัดระวัง และดูแลรักษาผลประโยชน์ของผู้ถือหุ้นกู้เยี่ยงผู้มีวิชาชีพ ปัจจุบันมีธนาคารพาณิชย์ และบริษัทหลักทรัพย์ดำเนินธุรกิจเป็นผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ทั้งสิ้น 16 ราย

หุ้นกู้ที่เสนอขายแบบ PO และ HNW ต้องจัดให้ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ เนื่องจากเป็นการเสนอขายหุ้นกู้ต่อนักลงทุนบุคคล ซึ่งอาจมีความเข้าใจ และเข้าถึงข้อมูลในตลาดตราสารหนี้ไม่เท่านักลงทุนสถาบัน ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้จะช่วยตรวจสอบการปฏิบัติตามข้อกำหนดสิทธิของผู้ออกหุ้นกู้ หากผู้ออกหุ้นกู้ไม่ปฏิบัติตามข้อกำหนดสิทธิและเกิดความเสียหายขึ้น ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ก็จะทำหน้าที่เรียกร้องค่าเสียหายให้แก่ผู้ถือหุ้นกู้ หรือ หากเป็นการละเมิดข้อกำหนดสิทธิเกี่ยวกับการดำรงอัตราส่วนทางการเงิน เช่น ผู้ออกหุ้นกู้มีอัตราส่วนหนี้สินต่อทุนสูงเกินกว่าข้อกำหนดสิทธิ ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ก็อาจเรียกประชุมผู้ถือหุ้นกู้เพื่อหารือแนวทางการแก้ไขปัญหา เช่น อาจขยายเพดานอัตราส่วนหนี้สินต่อทุนให้ชั่วคราว เป็นต้น

ในส่วนของหุ้นกู้มีประกัน ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้จะทำหน้าที่ดูแลรักษาทรัพย์สินที่นำมาเป็นหลักประกัน พร้อมทั้งตรวจตราดูแลหลักประกันว่ามีการเปลี่ยนแปลง เสียหายจนมีมูลค่าลดลงหรือไม่ ในกรณีที่เกิดความเสียหาย ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ต้องแจ้งให้บริษัทผู้ออกดำเนินการแก้ไขหรือเพิ่มหลักประกันในระยะเวลาอันสมควร

หากบริษัทผู้ออกผิดนัดชำระหนี้ ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้จะมีบทบาทสำคัญมากในการจัดให้มีการประชุมผู้ถือหุ้นกู้เพื่อหาข้อสรุปและนำมติที่ประชุมไปแจ้งต่อผู้ออกหุ้นกู้ หากผู้ออกยังไม่ดำเนินการใดๆ ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้จะดำเนินการเรียกให้ชำระหนี้ บังคับหลักประกัน และเรียกร้องค่าเสียหายให้แก่ผู้ถือหุ้นกู้จากเหตุการณ์ผิดนัดชำระหนี้ที่เกิดขึ้นในช่วงที่ผ่านมานั้น ส่วนใหญ่เป็นหุ้นกู้ที่ไม่มีผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้ ทำให้ค่อนข้างยากในการดำเนินการจัดประชุมผู้ถือหุ้นกู้เพื่อดำเนินการอย่างหนึ่งอย่างใด

ดังนั้น ผู้แทนผู้ถือหุ้นกู้จึงเปรียบเสมือน Bodyguard ดูแลผลประโยชน์ให้แก่นักลงทุน อย่างไรก็ตาม นักลงทุนเองก็ยังต้องติดตามข่าวสารของผู้ออกหุ้นกู้อย่างสม่ำเสมอ หากเกิดเหตุการณ์ไม่คาดฝัน จะได้รับมือได้ทันท่วงทีครับ