ตราสารหนี้ เป็นตราสารทางการเงินชนิดหนึ่ง ที่ผู้ถือหรือผู้ลงทุนมีสถานะเป็นเจ้าหนี้ และผู้ออกมีสถานะเป็นลูกหนี้

ในประเทศไทยตราสารหนี้แบ่งได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ กลุ่มแรก คือ ตราสารหนี้ภาครัฐ ที่ออกโดยหน่วยงานภาครัฐ ปัจจุบันมีหน่วยงานภาครัฐ 3 ประเภทด้วยกันที่ออกตราสารหนี้ ได้แก่ กระทรวงการคลัง ธนาคารแห่งประเทศไทย และรัฐวิสาหกิจต่าง ๆ กลุ่มที่ 2 คือตราสารหนี้ภาคเอกชน เป็นตราสารหนี้ที่ผู้ออกเป็นบริษัทเอกชนทั้งในประเทศและต่างประเทศ

คำว่า “ตราสารหนี้” ในภาษาอังกฤษเรียกว่า Bond หรือ Debenture จึงเป็นที่มาของ “Bond&Ben the series” ที่จะนำเสนอเรื่องราวและสาระความรู้ต่าง ๆ เกี่ยวกับตราสารหนี้

เนื่องจากตราสารหนี้ถือเป็นตราสารทางการเงินที่เป็นสัญญาข้อผูกพันตามกฎหมาย ระหว่างลูกหนี้ (ผู้ออก) และเจ้าหนี้ (ผู้ลงทุน) จึงต้องระบุรายละเอียด ดังต่อไปนี้

ชื่อผู้ออกตราสาร (Issuer) แสดงถึงหน่วยงานที่เป็นผู้ออกตราสารหนี้นั้น หรือชื่อของบริษัทผู้กู้

ประเภทของตราสาร (Bond Type) แสดงถึงประเภทของตราสารหนี้นั้น เช่น ตราสารหนี้มีประกัน/ไม่มีประกัน หรือ ตราสารหนี้ด้อยสิทธิ/ไม่ด้อยสิทธิ หรือสามารถแปลงสภาพได้

วันที่ออกตราสาร (Issue date) และ วันครบกำหนดไถ่ถอน (Maturity date) เป็นวันที่ออกตราสารหนี้เป็นวันแรก และวันครบกำหนดอายุ ที่ผู้ออกจะต้องจ่ายคืนเงินต้นและดอกเบี้ยงวดสุดท้าย (ถ้ามี) ให้กับผู้ถือตราสารหนี้

อายุตราสาร (Tenor) บอกถึงอายุตราสารหนี้ หรือ ระยะเวลานับตั้งแต่วันแรกที่ออกตราสารจนถึงวันที่ผู้ถือจะได้รับเงินต้นคืนพร้อมดอกเบี้ยงวดสุดท้าย

มูลค่าหน้าตั๋วต่อหน่วย หรือ มูลค่าที่ตราไว้ (Face value/Par value) ) เป็นมูลค่าหน้าตั๋วที่ผู้ถือจะได้รับชำระออกตราสารหนี้ต้องจ่ายคืนให้กับผู้ถือต่อหน่วยเมื่อครบกำหนดอายุตราสาร ส่วนใหญ่กำหนดมูลค่าไว้เท่ากับ 1,000 บาทต่อหน่วย

อัตราดอกเบี้ย (Coupon rate) ) คืออัตราดอกเบี้ยที่ผู้ออกต้องจ่ายให้กับผู้ถือ ตามงวดระยะเวลาที่กำหนดจนกว่าจะครบอายุตราสารนั้น ทั้งนี้อัตราดอกเบี้ยมีทั้งแบบคงที่ (Fixed rate) และอัตราดอกเบี้ยลอยตัว (Floating rate)

ความถี่ในการจ่ายดอกเบี้ย (Coupon Frequency) เป็นการระบุจำนวนครั้งของการจ่ายดอกเบี้ยในรอบ 1 ปี เช่น กำหนดจ่ายดอกเบี้ยทุก 3 เดือน หรือ 6 เดือน หรือ รายปี ตลอดช่วงอายุตราสาร

สถานะผู้ซื้อ/ขายตราสารหนี้ มีฐานะอะไร?

***ผู้ออกตราสาร คือ ผู้ขอกู้เงินจากผู้ที่ซื้อตราสาร ทำให้ผู้ออกตราสารมีสถานะเป็น “ลูกหนี้” ในขณะที่ผู้ให้กู้เงิน มีสถานะเป็น “เจ้าหนี้” นั่นเอง ซึ่งแตกต่างจากหุ้นสามัญ ที่ผู้ถือตราสารมีสถานะเป็น “เจ้าของ” กิจการนั้นๆ***