ความตระหนักต่อปัญหาสิ่งแวดล้อมและสังคมได้รับความสนใจในวงกว้างมาระยะหนึ่งแล้วจนเกิดนวัตกรรมตราสารหนี้ที่เรียกว่า Green Bond เพื่อเป็นช่องทางในการระดมทุนไปใช้พัฒนาโครงการที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม ซึ่งหลายท่านน่าจะเคยได้ยินมาบ้างแล้ว วันนี้เราจะมาแนะนำ Social Bond หรือพันธบัตรเพื่อสังคมตราสารหนี้อีกประเภทหนึ่งที่เสมือนเป็นพี่น้องกับ Green Bond

Social Bond (SB) เป็นตราสารหนี้ที่มุ่งเน้นระดมทุนเพื่อนำไปพัฒนาสังคมและคุณภาพชีวิตของคนในชุมชนให้ดีขึ้น ผ่านการดำเนินโครงการที่เกี่ยวข้องกับการดำรงชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการผลิตน้ำดื่มที่สะอาด การพัฒนาระบบขนส่งและพลังงาน การให้บริการสาธารณสุข การส่งเสริมการศึกษา การจัดหาอาชีพรวมไปถึงการเพิ่มความมั่นคงทางอาหารให้แก่ประชาชนเช่นเดียวกันกับ Green Bond นั่นคือมีการกำหนดมาตรฐานการออก Social Bond ไว้เพื่อให้นักลงทุนมีความมั่นใจว่าเงินทุนที่ได้จาก Social Bond จะถูกนำไปใช้ประโยชน์ตามเจตนารมณ์ สำหรับมาตรฐานการออก Social Bond ปัจจุบันมีอยู่หลายมาตรฐานแต่ทั้งหมดล้วนยึดมาตรฐานการออกSocial Bond ของInternational Capital Market Association (ICMA) เป็นหลักการโดยมีขั้นตอนคล้ายกันกับการออก Green bond ดังนี้

1. Use of Proceedsการนำเงินไปใช้ในโครงการเพื่อประโยชน์ต่อสังคมเท่านั้น

2. Project Evaluation and selectionกำหนดวัตถุประสงค์ กลยุทธ์ ของโครงการเพื่อสังคมที่จะระดมทุนผ่าน SB และต้องจัดให้ External Review มีส่วนในการประเมินโครงการ

3. Management of Proceedsจัดให้มีการแยกบัญชีเงินที่ได้จากการออก SBจากบัญชีบริหารงานปกติของบริษัท รวมถึงต้องมีการติดตามจำนวนเงินที่ใช้ไปในการพัฒนาโครงการและเงินที่คงเหลือในบัญชี

4. Reportingมีการจัดทำรายงานและเปิดเผยข้อมูลต่อนักลงทุนถึงการใช้จ่ายเงินจากการออก SB โดยเปิดเผยข้อมูล โครงการ จำนวนเงินที่ใช้ในการลงทุน รวมถึงเงินคงเหลือ ตามรอบระยะเวลา เช่น รายปี หรือเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญ

ล่าสุดในปี 2017 Social Bond มีมูลค่าการออกเท่ากับUSD8.8 พันล้านเพิ่มขึ้นถึง 4 เท่าจากมูลค่าการออกในปี 2016 อย่างไรก็ตาม การออก Social bond ที่เพิ่มขึ้นนั้นยังไม่เพียงพอต่อความต้องการของนักลงทุน สะท้อนจากรายงานของ International Finance Corporation (IFC) ที่พบว่ามีความต้องการลงทุนใน SocialBond มากกว่าที่มีการเสนอขายถึง 1.4 เท่าสำหรับผู้ออกSocialBondนั้นมีทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และองค์ระหว่างประเทศแต่ส่วนใหญ่เป็นหน่วยงานของรัฐที่มีสัดส่วนกว่า 84% ของยอดการออกทั้งหมดด้านนักลงทุนใน Social bond มีทั้งภาครัฐและเอกชนเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นรัฐบาลธนาคารกลาง และกองทุนบำเหน็จบำนาญ

เรื่องราวของ Social Bond กับการเปลี่ยนแปลงสังคมให้ดีขึ้น

แคปซูนกาแฟเปลี่ยนโลก: ในปี 2016ณ ไร่กาแฟที่ประสบปัญหาดินเสื่อมคุณภาพในประเทศเอทิโอเปียNespresso Sustainability Innovation Fundได้เข้าไปให้ความรู้เกี่ยวกับกระบวนการเพิ่มผลผลิต รวมถึงวิธีลดการตัดไม้ทำลายป่าด้วยเงินทุนจากการออก Social Bond ของIFC นอกจากจะช่วยพลิกฟื้นผืนดินให้กลับมาอุดมสมบูรณ์แล้วชาวไร่กาแฟยังมีรายได้และคุณภาพชีวิตดีขึ้น

จากผู้ลี้ภัยสู่เจ้าของกิจการ: Rana Mansour คุณแม่ลูก 3 ที่หลบหนีภัยสงครามจากซีเรียเหนือมาอยู่ที่ศูนย์ผู้ลี้ภัย Yarmoukในประเทศเลบานอลตั้งแต่ปี 2012ซึ่งไม่มีความปลอดภัยและคุณภาพชีวิตที่ต่ำกว่ามาตรฐาน เธอและครอบครัวดำรงชีพด้วยรายได้เฉลี่ยเพียงวันละUSD3.84จนกระทั้งวันหนึ่งเธอได้รับความช่วยเหลือผ่านโครงการเงินกู้ดอกเบี้ยต่ำขององค์กรไม่