จุดเด่นอย่างหนึ่งของตลาดตราสารหนี้ภาคเอกชนไทยคือ มีความหลากหลายของผลิตภัณฑ์ให้นักลงทุนได้เลือกลงทุนตามความต้องการ ตราสารหนี้ประเภทใหม่ที่เพิ่งมีการออกในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา และมีความก้ำกึ่งระหว่างความเป็นตราสารหนี้และตราสารทุนก็คือ Perpetual bond หรือ ตราสารหนี้ประเภทไถ่ถอนเมื่อเลิกบริษัท เราลองมาทำความรู้จักตราสารหนี้ประเภทนี้กัน

โดยทั่วไปตราสารหนี้จะมีการระบุดอกเบี้ยจ่ายและวันไถ่ถอนที่จะได้รับชำระคืนเงินต้นไว้แน่นอน แต่ Perpetual bond จะไม่มีการกำหนดวันไถ่ถอนหรือวันหมดอายุเอาไว้ แปลว่าผู้ออกจะจ่ายดอกเบี้ยให้ผู้ลงทุนไปอีกเป็นสิบหรือร้อยปีก็ได้ โดยนักลงทุนจะได้รับดอกเบี้ยแต่ละงวดตามเงื่อนไขที่ผู้ออกกำหนด ในขณะที่จะได้รับคืนเงินต้นเมื่อบริษัทผู้ออกเลิกกิจการ หรือเมื่อผู้ออกใช้สิทธิไถ่ถอนหุ้นกู้ก่อนกำหนด นอกจากนั้น บางครั้งผู้ออกอาจกำหนดสิทธิแฝง เช่น การด้อยสิทธิ การเลื่อนหรืองดชำระดอกเบี้ยภายใต้เงื่อนไขที่กำหนดไว้ ก็ได้

ทำไมบริษัทถึงออก Perpetual bond

การที่ Perpetual bond ไม่กำหนดวันไถ่ถอน และอาจกำหนดเงื่อนไขให้ผู้ออกสามารถยกเว้นหรือเลื่อนการชำระดอกเบี้ยแต่ละงวดออกไปได้ ขึ้นอยู่กับผลการดำเนินงานของบริษัท (เช่น อาจเลื่อนหรืองดการชำระได้หากบริษัทไม่มีกำไร) ทำให้ตราสารหนี้ชนิดนี้มีคุณสมบัติใกล้เคียงกับตราสารทุน ดังนั้นในช่วงที่ธนาคารพาณิชย์จำเป็นต้องเพิ่มสัดส่วนเงินกองทุนให้เป็นไปตามเกณฑ์ที่เข้มงวดขึ้นของหน่วยงานกำกับดูแล จึงเห็นการออกหุ้นกู้ด้อยสิทธิที่เป็น Perpetual bond จากธนาคารพาณิชย์ต่าง ๆ มากขึ้น เพราะสามารถใช้นับเป็นเงินกองทุนขั้นที่ 1 ของธนาคารได้ ซึ่ง Perpetual bond ที่ออกโดยธนาคารพาณิชย์เพื่อนับเป็นเงินกองทุนดังกล่าวจะมีการกำหนดเงื่อนไขต่างๆ เพิ่มเติมซึ่งอาจมีผลกระทบต่อนักลงทุน และเพิ่มความเสี่ยงในการลงทุน เช่น การลดหนี้หรือปลดหนี้ได้หากธนาคารประสบปัญหาการเงิน หรือ กำหนดเงื่อนไขให้แปลงหนี้เป็นหุ้นสามัญได้ เป็นต้น สำหรับบริษัทเอกชนทั่วไปที่ไม่ใช่สถาบันการเงินก็อาจสามารถนับ Perpetual bond เป็นส่วนหนึ่งของทุน (equity) ได้ หากมีคุณสมบัติเป็นไปตามมาตรฐานบัญชีที่กำหนด ดังนั้นจึงเป็นประโยชน์ในการระดมทุนสำหรับบริษัทโดยไม่เพิ่มอัตราส่วนหนี้สินต่อทุน

ในประเทศไทย การออก Perpetual Bond ยังมีไม่มากนัก ปัจจุบัน ณ วันที่ 22 เมษายน 2559 มีเพียง 4 รุ่น โดยเป็นหุ้นกู้ด้อยสิทธิทั้งหมด มูลค่ารวม 22,440 ล้านบาท คิดเป็นสัดส่วนเพียง 0.1% ของตราสารหนี้ภาคเอกชน โดยมีทั้งผู้ออกที่เป็นธนาคารพาณิชย์เพื่อนับเป็นเงินกองทุน และ บริษัทเอกชน

ความน่าสนใจและปัจจัยความเสี่ยงของ Perpetual bond

ตราสารหนี้ประเภทนี้มีความน่าสนใจสำหรับนักลงทุนในแง่ของอัตราผลตอบแทนที่จูงใจเพื่อชดเชยความเสี่ยงที่เพิ่มขึ้น และหากการจ่ายดอกเบี้ยเป็นไปตามที่กำหนด นักลงทุนก็จะได้รับรายได้ที่สม่ำเสมอเป็นระยะเวลานาน ในด้านปัจจัยความเสี่ยง Perpetual bond นับเป็นตราสารหนี้ประเภทหนึ่งจึงมีความเสี่ยงด้านเครดิตเช่นเดียวกับการลงทุนในตราสารหนี้แบบปกติ ทั้งนี้ โดยทั่วไปอันดับเครดิตของหุ้นกู้ที่เป็น Perpetual bond จะต่ำกว่าหุ้นกู้ปกติที่ออกโดยผู้ออกรายเดียวกันประมาณ 2-3 ระดับ เนื่องมาจากมีปัจจัยความเสี่ยงอื่นๆเพิ่มเติมซึ่งนักลงทุนควรพิจารณาก่อนการลงทุน ดังนี้

สิ่งที่ต้องพิจารณาก่อนลงทุนใน Perpetual bond

เนื่องจาก Perpetual bond ไม่ได้กำหนดอายุไถ่ถอน นักลงทุนจึงอาจต้องถือตราสารหนี้เป็นระยะเวลานาน การทำความรู้จักบริษัทผู้ออกจึงเป็นเรื่องสำคัญ เพื่อให้มั่นใจว่าผู้ออกมีความสามารถและมีผลการดำเนินงานที่สามารถจ่ายอัตราผลตอบแทนแก่ผู้ลงทุนได้ตามเงื่อนไขและตลอดระยะเวลาของตราสาร ทั้งนี้ Credit rating ถือเป็นข้อมูลหนึ่งที่สามารถใช้ประกอบการตัดสินใจลงทุนในเบื้องต้นได้

นอกจากนี้ การที่ Perpetual Bond มักจะกำหนดเงื่อนไขที่ทำให้มีคุณสมบัติคล้ายตราสารทุน เช่น บางรุ่นอาจระบุว่า ผู้ออกสามารถเลื่อนการชำระดอกเบี้ยได้โดยจะสะสมดอกเบี้ยจ่ายในงวดถัดไป บางรุ่นอาจระบุว่าหากบริษัทไม่มีกำไร ผู้ออกสามารถงดจ่ายดอกเบี้ยได้ในบางงวดโดยไม่สะสมดอกเบี้ยจ่าย โดยหากเลื่อนการจ่ายดอกเบี้ย บริษัทจะต้องไม่จ่ายปันผล หรือซื้อหุ้นคืน เป็นต้น เงื่อนไขเหล่านี้อาจมีความแตกต่างกันไปในตราสารแต่ละรุ่น แต่มีผลกระทบโดยตรงต่อนักลงทุน ดังนั้น นักลงทุนควรศึกษาข้อมูลและทำความเข้าใจความเสี่ยงและเงื่อนไขเฉพาะตัวของตราสารประเภทนี้ก่อนการตัดสินใจลงทุน

**การลงทุนมีความเสี่ยง ผู้ลงทุนควรศึกษาข้อมูลก่อนการตัดสนใจลงทุน**