รู้ไหม ตราสารหนี้ฉบับแรกของประเทศไทยมีส่วนในการพัฒนาทางรถไฟของประเทศอย่างมาก

ตราสารหนี้รุ่นแรกของประเทศไทยเกิดขึ้นเมื่อ 114 ปีมาแล้ว ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เมื่อวันที่ 15 มีนาคม 2448 เป็นพันธบัตรรัฐบาลที่ออกในสกุลเงินปอนด์สเตอร์ลิง อายุ 40 ปี มูลค่า 1 ล้านปอนด์ จ่ายอัตราดอกเบี้ยร้อยละ 4.5 ต่อปี สามารถไถ่ถอนก่อนครบกำหนดได้ (Call option) ตั้งแต่ปีที่ 10 จำหน่ายให้แก่นักลงทุนในลอนดอนและปารีส ถือเป็นการกู้เงินโดยออกพันธบัตรขายในตลาดต่างประเทศเป็นครั้งแรกในประวัติศาสตร์ สถาบันการเงินผู้จัดจำหน่ายพันธบัตรรุ่นนี้ คือ ธนาคารฮ่องกงและเซี่ยงไฮ้ คอร์ปอเรชั่น ในสมัยนั้นการปกครองยังเป็นระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ การออกพันธบัตรเพื่อกู้เงินจากต่างประเทศดำเนินการโดยเสนาบดีคลังหรือเอกอัคราชทูตไทยประจำประเทศที่จะไปทำการกู้เงินโดยได้รับมอบอำนาจจากพระราชหัตถเลขา

การออกพันธบัตรนี้ก็เพื่อนำเงินไปใช้ในการก่อสร้างทางรถไฟสายลพบุรี-อุตรดิตถ์ ระยะทาง 352 กม. ซึ่งเป็นทางรถไฟจากภาคกลางสู่ภาคเหนือสายแรกของประเทศ และเงินที่ได้ส่วนหนึ่งนำมาพัฒนาระบบชลประทาน และสาธารณประโยชน์อื่นๆ สาเหตุที่ต้องออกพันธบัตรเนื่องจากลำพังเพียงรายได้ของประเทศในสมัยนั้นที่มาจากสินค้าเกษตรเป็นหลักยังไม่เพียงพอที่จะพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานของประเทศให้เท่าเทียมกับต่างประเทศได้ ดังนั้น จึงกล่าวได้ว่า ทางรถไฟมุ่งสู่ภาคเหนือสายแรกของประเทศสร้างมาจากการออกตราสารหนี้รุ่นแรกของรัฐบาลนั่นเอง

หลังจากนั้นรัฐบาลไทยยังมีการออกพันธบัตรอีกหลายครั้งในยุโรปเพื่อกู้เงินจากนักลงทุนต่างประเทศ พันธบัตรรุ่นที่สองออกเมื่อวันที่ 15 มี.ค. 2467 มูลค่า 3 ล้านปอนด์ อายุ 40 ปี จ่ายอัตราดอกเบี้ยร้อยละ 6 ต่อปี เสนอขายในลอนดอน

ส่วนรัฐวิสาหกิจแห่งแรกของประเทศไทยที่มีการออกตราสารหนี้ก็ไม่ใช่ใครที่ไหน คือ กรมรถไฟ (ชื่อในสมัยนั้น) นั่นเอง ซึ่งได้ออกพันธบัตรมูลค่า 4.6 ล้านปอนด์ ในปี พ.ศ. 2452 เพื่อกู้เงินจากสหพันธรัฐมาลายูมาใช้สร้างทางรถไฟสายใต้ นับเป็นพันธบัตรรัฐวิสาหกิจฉบับแรกของไทย จะเห็นว่าเกี่ยวข้องกับการสร้างทางรถไฟเช่นเดียวกัน

สำหรับการออกพันธบัตรเพื่อกู้เงินในประเทศเป็นครั้งแรกเกิดขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2476 ในช่วงหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นระบอบประชาธิปไตย โดยกระทรวงการคลังออกพันธบัตรสกุลเงินบาทออกขายแก่ประชาชนทั่วไปโดยมีจุดประสงค์เพื่อนำเงินมาลงทุนในโครงการสาธารณูปโภคต่างๆเพื่อรองรับการขยายตัวของเศรษฐกิจในประเทศ พันธบัตรสกุลเงินบาทรุ่นแรกมีมูลค่า 10 ลบ. อายุ 10 ปี อัตราดอกเบี้ยร้อยละ 4.5 ต่อปี จ่ายดอกเบี้ยทุก 6 เดือนคือวันที่ 15 มี.ค. และ 15 ก.ย.

ใครอยากเห็นสำเนาแบบเหมือนจริงของพันธบัตรรัฐบาลรุ่นแรกนี้ สามารถมาชมได้ที่ สมาคมตลาดตราสารหนี้ไทยครับ